دکتر ماندانا شعبان

اخلاق حرفه‌ ای در روانشناسی را بشناسیم

 

زمانی که قصد به ورود به یک شغل یا حرفه را دارید، باید درباره اصول و قواعد و اخلاق حرفه‌ ای آن اطلاعات داشته باشید. هر حرفه‌ای در هر حوزه‌ای که باشد، اخلاق و ضوابط حرفه‌ای مخصوص به خودش را دارد که افراد باید در چهارچوب آن فعالیت کنند.

روانشناسی و روان درمانی نیز از این قاعده مستثنا نیست و باید گفت توجه به اخلاق حرفه‌ ای در روانشناسی بسیار مهم و ضروری است. رعایت چارچوب‌های روانشناسی در این حرفه کمک می‌کند که دقیقا روی اصول و قوانین درست حرکت کنید و آنچه را که برای حفظ حرمت و کرامت انسانی لازم است به کار ببرید.

 

اخلاق حرفه‌ ای چیست؟

 

بهتر است پیش از آنکه درباره اخلاق حرفه‌ ای در روانشناسی صحبت کنیم، مفهوم کلی آن را بشناسیم. بهترین تعریف از اخلاق حرفه ای به این صورت بیان شده است:«اخلاق حرفه ای در روانشناسی یا هر شغل دیگری مجموعه‌ای از قوانین و ضوابط است که از بطن آن شغل و حرفه به دست می‌آید.»

در واقع اخلاق حرفه‌ای به مدیریت رفتارهای شاغلان در هر حرفه‌ای می‌پردازد و رفتارهای متداول در یک شغل را برای شاغلان آن توضیح می‌دهد.

 

چرا رعایت اخلاق حرفه‌ای مهم است؟

 

شاید این سوال در ذهنتان نقش ببندد که اخلاق حرفه ای در روانشناسی به چه کاری می‌آید و دلیل اهمیت آن چیست. مهم‌ترین مواردی که به خوبی اهمیت و مزایای اخلاق حرفه ای در روانشناسی را بیان می‌کند، در لیست زیر جای می‌گیرد:

 

جلوگیری از بحران‌های اخلاقی

 

مهم‌ترین و اولین فایده اخلاق حرفه ای در روانشناسی جلوگیری از بروز بحران‌های اخلاقی است. وجود یک چهارچوب مدون و قوی به درستی مشخص می‌کند که درمانگران تا چه اندازه در برابر مراجع خود آزادی عمل دارند.

 

حفظ حریم درمانگر و مراجع

 

اخلاق حرفه ای در روانشناسی به خوبی کمک می‌کند که حریم درمانگر و مراجع حفظ شود و همه پروسه درمان درون یک مرز مشخص حرفه‌ای طی شود.

 

جلوگیری از سردرگمی

 

زمانی که یک منشور مشخص اخلاق حرفه‌ای وجود داشته باشد، به شاغلان در حوزه‌های گوناگون کمک می‌کند که از سردرگمی برای انجام وظیفه و نوع برخورد خود بیرون آمده و بهترین روش را برای انجام‌ فعالیت‌هایشان پیش بگیرند.

 

در مقابل نقض اخلاق حرفه ای توسط روانشناس چگونه عمل کنیم؟

 

گاهی اتفاق می‌افتد که متاسفانه برخی از درمانگران به صورت غیر حرفه‌ای برخورد کرده و رفتارهایی را خارج از حیطه اخلاق حرفه ای انجام می‌دهند. در این صورت مراجع می‌بایست به این شکل عمل کند:

 

صحبت با درمانگر و تذکر دادن موارد ناخوشایند به او

 

در ابتدا لازم است مراجع، مسائل مورد نظر خود را با درمانگر در میان بگذارد. در بسیاری از موارد این مشکلات پس از مطرح شدن میان درمانگر و مراجع مرتفع خواهند شد.

 

ارائه نظر به صندوق انتقادات و پیشنهادات کلینیک

 

اگر به درمانگری مراجعه می‌کنید که در کلینیک مشغول فعالیت است و به اعتراضات شما درباره حقوق خود در اتاق درمان اهمیت نمی‌دهد، بهتر است مراتب انتقاد خود را از طریق صندوق انتقادات و پیشنهادات با مدیریت درمیان بگذارید.

 

تغییر درمانگر

 

اگر با هیچ‌یک از این موارد موضوع برطرف نشد، بهتر است درمانگر خود را تغییر داده و پس از تحقیق و بررسی مناسب، درمانگر دیگری را انتخاب کنید.

 

اعلام موارد به مراجع قضایی

 

متاسفانه در برخی موارد، تخلفات و زیرپا گذاشتن اخلاق حرفه ای توسط روان درمانگر، با اتفاقات بسیار ناخوشایندی پیوند می‌خورد که برای رفع آن‌ها و درامان‌نگه‌داشتن افراد دیگر باید آن را از مراجع قضایی پیگیری کنید.

 

 

چند نکته بسیار مهم که باید بدانید

 

• باید به این نکته توجه کنید که در هر شغل و حرفه‌ای، افرادی هستند که ممکن است برخی قوانین را زیرپا بگذارند. بنابراین این اتفاقات نباید شما را از مسیر درمان و دریافت مشاوره صحیح دور کند.

 

• برخی افراد با هدف تخریب حوزه روانشناسی و منع افراد برای مراجعه به درمانگر دست به اعمال خاصی می‌زنند. به کمک بالا بردن اطلاعات خود در این زمینه می‌توانید به شکل هوشمندانه‌ای تصمیم‌گیری کنید.

 

• پیش از مراجعه به درمانگر، به‌خوبی درباره او تحقیق کنید. از ریزترین نکات اخلاقی تا تحصیلی و حرفه‌ای را در نظر بگیرید. بررسی سوابق و تخصص درمانگران، اولین قدم برای انتخاب آن‌هاست.

 

• کلینیک‌ها و مراکزی را برای مراجعه و شروع درمان انتخاب کنید که نام و نشانی معتبری دارند. همچنین باید امکان بررسی پیشینه کلینیک و درمانگران وجود داشته باشد.

 

• از افراد باتجربه در این زمینه کمک بگیریدو از پرسشگری نترسید و در این مسیر پویا باشید.

 

• گاهی ممکن است نقض حقوق توسط درمانگران، ناشی از سوءبرداشت شما باشد. بنابراین در هر زمان که احساس کردید حقوقی درباره شما نقض شده است، در ابتدا با درمانگر درباره آن گفت‌وگو کنید. در موارد بسیاری پس از گفت‌وگو و توضیح شرایط، مسئله رفع خواهد شد.

 

• برای بازیابی یا رسیدن به سلامت روان، از هیچ تلاشی فروگذار نکنید.

 

 

 

اصول اخلاق حرفه‌ای در روانشناسی

 

اخلاق حرفه ای در روانشناسی اصول مخصوص به خودش را دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

• روانشناسان به هیچ عنوان اجازه برقراری روابط دوستانه و یا کاری با مراجعان خود ندارند.

 

• یک روانشناس مجاز به انتشار اطلاعات مراجعان خود (با ذکر نام یا حتی بدون نام و مشخصات) در شبکه‌های مجازی نیست.

 

• اگر یک فرد به روانشناس مراجعه کند، درمانگر اجازه ندارد هیچ عضوی از اعضای خانواده یا دوستان او را ویزیت کند. مگر در صورتی که مشاوره به صورت زوج درمانی یا خانواده درمانی باشد.

 

• روانشناسان نمی‌توانند به خانواده، دوستان و یا همکاران خودشان مشاوره بدهند و به عنوان درمانگر آن‌ها را بپذیرند.

 

• رابطه عاطفی میان مراجع و درمانگر به هیچ عنوان پذیرفته نیست و خارج از اصول اخلاق حرفه ای در روانشناسی است.

 

• روانشناسان نمی‌توانند هیچ نوع هدیه‌ای را از مراجعان خود بپذیرند.

 

• روانشناسان مجاز به دانشتن اطلاعاتی بیش از آنچه خود مراجع به آن‌ها می‌گوید نیستند. بنابراین اجازه ندارند نام و مشخصات مراجعان خود را در اینترنت و شبکه‌های مجازی جست‌وجو کنند.

 

• صحبت درباره مراجعان دیگر در جلسات روان درمانی و مشاوره خارج از اصول و قواعد اخلاق حرفه‌ای است.

 

• روانشناس موظف است در هر مرحله از درمان که روش درمانی را کارآمد نمی‌داند، مراجع را به همکاران خود با رویکردهای متفاوت ارجاع دهد.

 

• رازداری یکی از مهم‌ترین قوانین در اخلاق حرفه ای روانشناسی و حقوق مراجعان است. یک درمانگر می‌بایست همه اطلاعات مراجع خود را نزد خودش حفظ کند. مگر اینکه بحث حفاظت از جان مراجع در میان باشد.

 

• روانشناسان موظف‌اند به سوالات مراجع درباره رشته تحصیلی و رویکرد، پروانه فعالیت، سوابق و فعالیت‌های خود پاسخ دهد.

 

• یک روانشناس به هیچ‌وجه نباید عقاید شخصی، علایق و اعتقادات خود را به اتاق درمان ببرد. در واقع درمانگر باید در نقش ی انسان بی‌طرف ظاهر شود و فقط روی موضوع مورد بحث جلسات تمرکز کند.

 

• روانشناسان اجازه ندارند در طی جلسات درمان به خاطرات و تجربیات شخصی خودشان اشاره کنند.

 

• درمانگران مجاز به ضبط جلسات درمان، بدون اجازه و اطلاع مراجع نیستند.

 

• روانشناسانی که در حوزه زوج درمانی فعالیت می‌کنند نمی‌توانند در جلسات دادگاه زوجین، علیه یکی از آن‌ها شهادت دهند.

 

• روانشناس به هیچ‌عنوان اجازه نزدیک شدن، لمس یا بغل کردن مراجع خود را ندارد.

 

• چنانچه یک روانشناس نتواند در مورد موضوع و مسئله مراجع خود درمان موثری را انجام دهد یا این کار خارج از تخصص و مهارت او باشد، باید مراجع را به درمانگر دیگری ارجاع دهد. 

 

• حق ویزیت درمانگران می‌بایست متناسب با تحصیلات و سوابق کاری آن‌ها تعیین شود. همچنین روانشناس موظف است درباره حق ویزیت در ابتدای جلسه اول با مراجع خود صحبت کند.

 

کلام آخر

 

آگاهی داشتن از اخلاق حرفه ای در روانشناسی کمک می‌کند که روابط میان مراجع و درمانگر به بهترین نحو و به صورت اصولی برقرار شود. به خاطر سپردن این اصول و قوانین کیفیت درمان و جلسات مشاوره و روانشناسی را بالا برده و به بهبود روش‌های درمانی کمک می‌کند.

اگر قصد مراجعه به درمانگر را دارید، یا روند درمان خود را از سوی درمانگر پیگیری می‌کنید، حتما این موارد را به خاطر داشته باشید.

 

لینک کوتاه:

zood.link/84av8